Divan edebiyatında bentlerden kurulu olan nazım biçimine “terciibent” ve “terkibibent” adları verilir.
Terciibent ve Terkibibent Arasındaki Farklar
Bu nazım biçiminde bent sayısı 5-15 arasında değişir, her bent de genellikle 5-10 beyitten kurulur. Bentler hane ve vasıta bölümlerinden oluşur. Terciibentte vasıta beyti, her bendin sonunda yinelenir. Terkibibentteyse, vasıta, beytinin dizeleri, kendi aralarında uyaklıdır. Aruz ölçüsüyle yazılan bu nazım biçiminde, bentlerin hane bölümlerinin uyak örgüsü, gazelinkine benzer.
Bu nazım biçimlerine örnek olarak Ziya Paşa’nın 10 bentlik “Terciibend”i ile Baki’nin “Kanunî Mersiyesi” (terkibent) ve Bağdatlı Ruhi’nin “Terkibibend”i örnek olarak gösterilebilir.
Terciibent Örnekleri:
Ziya Paşa – Tercî’-i Bend
– I –Bu kârgâh-ı sun’ aceb dershânedir,Her nakş bir kitâb-ı ledünden nişânedir.Gerdûn bir âsiyâb-ı felâket-medârdır,Gûyâ içinde âdem-i âvâre dânedir.Mânend-i dîv beççelerin iltikâm eder,Köhne ribât-ı dehr aceb âşiyânedir.Tahkîk olunsa nakş-ı temâsîl-i kâinât,Ya hâb ü ya hayâl ü yâhud bir fesânedir.Müncer olur umûr-ı cihân bir nihâyete,Sayfın şitâya meyli, bahârın hazânedir.Kesb-i yakîne âdem için yoktur ihtimâl,Her i’tikâd akla göre gâibânedir.Yârab! Nedir bu keşmekeş-i derd-i ihtiyâç?İnsanın ihtiyâcı ki bir lokma nânedir.Yoktur siper bu kubbe-i fîrûze-fâmda,Zerrât cümle tîr-i kazâya nişânedir.Asl-ı murâd hükm-i ezel bulmadır vücûd,Zâhirdeki savâb ü hatâ hep bahânedir.Bir fâilin meâsiridir cümle hâdisât,Ne iktizâ-yı çerh ü ne hükm-i zamânedir.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– II –Ecrâm-ı bî-nihâye ile pürdür âsmân,Nisbet olunsa zerre değildir bu hâk-dân.Bin şems-i tâbdâr ü hezârân meh-i münîr,Yüz bin sevâbit ü nice seyyâre-i ıyân.Her şems eder tevâbi-i mahsûsasiyle seyr,Her tâbie tevâbi-i uhrâ eder kırân.Her şems eder levâhikına neşr-i feyz-i hâs,Her lâhikın tabiatı emsâline nihân.Her cümle merkezinde eder seyr-i bî-vukûf,Her kıt’a mihverinde bulur feyz-i câvidân.Her cümle-i vesîada mebsût bin vücûd,Her kıt’a-yı fesîhada meşhûd bin cihân.Her bir vücûd masdar olur bin vücûd için,Her bir cihân hezâr cihândan verir nişân.Her zerrede tarîka-i mahsûsa üzre feyz,Her cismde tabîat-ı mahsûsa üzre cân.Her âlemin sinîn ü tevârîhi muhtelif,Her bir zemînde başka hisâb üzeredir zaman.Peyvestedir sevâhili girdâb-ı hayrete,Bir bahrdır ki hâsılı bu bahr-ı bî-kerân.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– III –Bir zerredir ki zerre-i nâ-müntehâ-yı hâk,Bir zerre hârice edemez andan infikâk.Lübbü lehîb-i nâr ile bir gûy-ı âteşîn,Kışrı mecâri-i yemm ü nehr ile çâk çâk.Nisbetle kışrı hacmine ol lübb-i âteşin,Şol kubbedir ki ferş oluna anda berg-i tâk.Bu kışrdır ki cümle-i hayvâna rûz u şeb,İhzâr-ı rızk u tûşe için eyler inhimâk.Gâhî teneffüs eyleyicek ejder-i zemîn,Kûh-ı şerer-feşânlar eder arzı lerze-nâk.Ol zerre-i cesîmeyi fânûs-ı şem’-vâr,Olmuş muhît tûde-be-tûde nesîm-i pâk.Kim rûz u şeb o sofra-i âlem-şümûlden,Her nefs rızkın almada ber-vech-i iştirâk.Bu noktadır yemîn ü şimâli beyân eden,Eyler cihâta akl bu merkezden insilâk.Zerrât-ı kevn bunda bulur neşve-i hayât,Efrâd-ı halk bunda çeker cür’â-yı helâk.Husbîde-i firâş-ı emândır nüfûs hep,Bir top-ı şû’le-nâkde bî-kayd-ı vehm ü bâk.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– IV –Dendân-ı şîre lokma olur âhuvân-ı zâr,Bir gûsfendi tû’me kılar gurk-i cân-şikâr.Bî-cürm iken gıdâ-yı anâkib olur meges,Mâ’sum iken kebûteri şâhin eder şikâr.Âciz iken ukâba giriftâr olur keşef,Gûk-ı zaîfi kût edinir bî-vesîle mâr.Bî-cünha mâkiyân-beçeyi çâk eder zagan,Bî-sâbıka dü pâre eder mûşu mûş-hâr.Güncişk-i zâr-ı bâşe-i perrân helâk eder,Eyler tezervi pençe-i gadrinde bâz hâr.Mâr-ı zemîne lokma olur mürg-i tîz-per,Mürg-i hevâya tu’me olur mâhî-i bihâr.Gavvâsı hırs-ı gevher eder lokma-i neheng,Kebgi ümîd-i dâne eder teleye şikâr.Dürdâne-i derûnu için çâk olur sadef,Âvâzıdır kafesde eden bülbülü nizâr.Bîdesterin helâkine hayye olur sebeb,Katl-i samûr-ı zâra olur postu medâr.Gâlib zebûnu kâidedir eylemek telef,Yerde, hevâda, bahrde cârî bu gîrûdâr.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– V –Gâh âfitâb u gâh kevâkib gehi cemâd,Oldu ilâh-ı mu’tekad-ı zümre-i ibâd.Geh icl ü gâh âteş ü Yezdân u Ehrimen,Geh nûr u zulmet oldu kazâyâ-yı i’tikâd.Akl u cemâl ü aşk ilâh oldu bir zaman,Bütlerle doldu bir nice yıl cümle-i bilâd.Encâm erdi nevbet-i tevhîd-i zât-ı Hak,Geldi zuhûra bunda da bin fitne bin fesâd.Geh ayn u gâh gayr sanıp halk u hâlıkı,Geh cem’e gâh farka ukûl etti i’timâd.Oldu hezâr zât denip geh sıfâta ayn,Bir aslda gehî nice asl etti ittihâd.Her şahs nefs unsuruna nisbet eyleyip,Aklınca bir ilâh-ı müşahhas eder murâd.Yek-dîgere ne rütbe muhâlifse şahs u akl,Âlemde ol kadar mütehâliftir i’tikâd.Hikmet budur ki âherine hasm olur bilip,Her kavm kendi mesleğini menhec-i sedâd.Ammâ bu ihtilâf ile maksûdu cümlenin,Bir hâlıka hulûs ile etmektir inkıyâd.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– VI –Güller güler figânla geçer ömr-i andelîb,Bîmâr ihtizârda ücret diler tabîb.Mânend-i lâşe nâ’ş-ı tüvanger zelîl ü hâr,Kerkes misâl vâris ü gassâl nâ-şekîb.Bâlîn-i nâza hâce-i şehr eyler ittikâ,Hâk-i mezellet üzre yatır aç bir garîb.Pertev-fürûz-ı bezm-i tarab şem-i hande-rîz,Pervâne-i şikeste-per üftâde-i lehîb.Sûm ü basal çü nergis ü lâle güşâde-leb,Mahbûs künc-i mahfaza-i tengnâda tîb.Bister-nevâz-ı izz ü safâ ahmak-ı hasîs,Külhan-nişîn-i züll ü hevân âkıl-i hasîb.Geh devlet-i cihândan eder cehl behre-yâb,Geh lokma-i aşâdan eder akl bî-nasîb.Makbûl-i bezm-i sohbet olur müfsid-i leîm,Menfûr-ı tab’-ı âlem olur nâsih-i musîb.Gâhî muhakkar-ı cühelâ şâir-i beliğ,Gâhî musahhar-ı humakâ fâzıl-ı edîb.Bir âcizin maîşeti noksan-pezîr olur,Bir zâlimin umûru eder kesb-i fer ü zîb.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– VII –Yârab! Nedir bu dehrde her merd-i zû-fünûn,Olmuş belâ-yı akl ile ârâmdan masûn!Yârab! Niçin bu arsada her şahs-ı ârifinMikdâr-ı fazlına göre derdi olur füzûn?Her hangi sûya atf-ı nigâh etse bî-huzûr,Her hangi şey’e sarf-ı hayâl etse aklı dûn.Mümkün müdür ki hakîkat-i eşyâyı vezn ü derk?Mîzan-ı akla dirhem-i tâdil iken zunûn.Güncîde-i basîret olur mu bu acz ile?Haysiyyet-i havâdis ü keyfiyyet-i şuûn.Gûyâ ki bunca mihnet ü gam az gelip olur,Bir de tahakküm-i cühelâ ile bağrı hûn.Bilmem ki muktezâ-yı nizâm-ı cihân mıdır?Dâim cihânda câhil olur mes’adet-nümûn!Cârî cihân cihân olalıdır bu kâide,Bir akmak-ı denîye olur ehl-i dil zebûn.Nâdânı firâz-ı izz ü saâdette ser-firâz,Dânâ hazîz-i acz ü mezellette ser-nigûn.Nâdânı kâm-perver eder tâli’-i bülend,Ehl-i kemâli sâil eder baht-ı vajgûn.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– VIII –Düştü cüdâ naîm-i safâdan Ebü’l-beşer,Oldu Halîl’e tecrübe-geh gerden-i beşer.Yâkûb’u kıldı firkat-i ferzend eşk-bâr,Oldu cenâb-ı Yûsuf’a çâh-ı belâ makarr.Eyyûb’u illet-i beden inletti zâr zâr,Minşâra eyledi Zekeriyyâ fedâ-yı ser.Başı kesildi gadr ile Yahyâ-yı mürselin,Çıktı semâya zulm ile İsî-i bî-peder.Tâif’de nâ’li lâ’le dönüp oldu hem şikest,Yevm-i Uhud’da dürre-i nâb-ı Peygamber.Taş bağladı mecâ’ ile batn-ı pâkine,Dünyâya rağbet eylemedi seyyidü’l-beşer.Te’sîr-i semm ile eyledi Sıddîk irtihâl,Oldu şehîd-i tîg-i kazâ âkıbet Ömer.Encâm erdi câmi-i Kur’ân şehâdete,Âhir cenâb-ı Haydar’a da etti tîg eser.Mesmûmen etti zât-ı Hasan Adn’e intikâl,Mazlûmen oldu Şâh-ı şehîdân bürîde-ser.Her kimde aşk gâlib ise kurb-ı Hazret’e,Ol denli andadır elem ü derd-i bîşter.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– IX –Kimdir bu aczi hâss kılan nev’-i âdeme?Kimdir bu nev’i eşref eden cümle âleme?Şeytân u nefsi kimdir eden âlet-i şürûr?Kimdir koyan zebûn-ı hevâyı cehenneme?Mansûr’u kim düşürdü Ene’l-hak diyârına?Kim verdi hükm katli için şer’-i erkeme?Kimdir şarâbı hurmet ile telh-kâm eden?İ’mâl-i câm ü bâdeyi kim öğreten Cem’e?Kimdir Yehûd’u münkir-i i’câz-ı Hakk eden?Kimdir Mesîh’i nefh kılan zât-ı Meryem’e?Kimdir veren cesâret-i şerr ü fezâhati?Süfyân’a, Ca’de’ye, Şemr’e, İbn Mülcem’e?Kimdir Nasîr-i Tûs’u Hülâgû’ya sevk eden?Musta’sım’ı kim etti karîn İbn-i Alkem’e?Kimdir veren alîle tedâvîye ihtiyâç?Kimdir koyan meziyyet-i ıslâhı merheme?Zenbûr kimden eyledi tahsîl-i hendese?Bülbüllere kim eyledi ta’lîm-i zemzeme?Kimdir bu kârgâha çeken perde-i hafâ?Kimdir veren tasavvur-ı teftîş âdeme?Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– X –Etmiş kimisi râhatın ikbâl için fedâ,Olmuş kimi beliyye-i idbâra mübtelâ.Olmuş kimi tüvanger-i devrân iken zelîl,Olmuş kimine serveti sermâye-i anâ.Toplar kimisi vâris ü hâdis için nukûd,Eyler kimisi servet için ömrünü hebâ.Düşmüş kimi tecessüs-i kibrît-i ahmere,Olmuş kimine mûcib-i iflâs kimyâ.Etmiş kimin harîs-i kıtâl arzû-yı şân,Kılmış tama’ kimisini can-dâde-i vegâ.Olmuş kimi musahhar-ı efsûn-ı çeşm-i yâr,Olmuş kimi mukayyed-i gîsû-yı dil-rübâ.Etmiş hevâ-yı lâle kimin dâğdâr-ı gam,Olmuş kimine derd-i gül ü yasemen belâ.Tefrîk için kimisi okur rukye-i füsûn,Teshîr için kimisi yazar nüsha-i duâ.Olmuş kimi safâ ile rind-i piyâle-keş,Olmuş kimisi hırs ile üftâde-i riyâ.Etmiş hulâsa bir emel-i hâs-ı bî-lüzûm,Her şahs-ı hürü kayd-ı esâretle mübtelâ.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– XI –Mazlûma zâlim eyler iken zulm ü gadr ü âl,Kârında âsim olduğunu eylemez hayâl.Emvâl-i halkı sârik alıp sârikim demez,Kâtil vebâl-i katle dahî vermez ihtimâl.Ber-vech-i hak beyân eder elbette fi’line,Her hangisinden eyler isen ayrıca suâl.Bir memlekette salb olunur kâtı’-ı tarîk,Bir yerde mûcib-i şeref ü fahr olur bu hâl?Bir beldede hicâb-ı zenân ayb olur yine,Bir şehrde bu hâlet olur bâis-i cemâl.Meşreb olur şarâbı içip hurmetin bilir,Mezheb olur hukûk-ı ibâdı görür helâl.Bir âkıl-i müsellemetü’l-etvâra mahrem ol,Mişvâr u tavrını nazar-ı î’tibâra al.Seyret ne denlü vaz’-ı garîbi eder zuhûr,Kim her biri cünûna olur başka başka dal.Vâbestedir hayâline ef’âli herkesin,Kimse umûruna edemez nisbet-i dalâl.Akl ü cünûnu, bâtıl u hakkı beyân için,Yoktur cihânda hayf ki mîzân-ı i’tidâl.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.– XII –Eyler sabâh şâmı vü leyli nehâr eder,Sayfı kılar şitâ vü hazânı bahâr eder.Nez’-i hayât-ı hayy eder emvâta cân verir,Eyler gubârı âdem ü cismi gubâr eder.Cism-i Halîl’e nârı eder nûr kudreti,Nûru Kelîm’e hikmeti hem-reng-i nâr eder.Leylî-i hüsnü çeşmine Şîrîn edip müdâm,Ferhâd’ı derd-i aşk ile Mecnûn u zâr eder.Demlerce bir tama’la kılar kalbi bî-huzûr,Yıllarca bir emelle dili bî-karâr eder.Bir mülkü harîs-i bî-sitemkâr için yıkar,Bir kavmi bir münâfık ile târumâr eder.Bir cismi izz ü nâz ile sâd-sâl besleyip,Encâm-ı kâr pençe-i merge şikâr eder.Yüz yılda bir vücûdu kılıp genc-i ma’rifet,Âhir yerin nişîmen-i hâk-i mezâr eder.Ârif odur ki mu’terif-i acz olup Ziyâ,Bu hâdisât-ı câriyeden i’tibâr eder.Mülkünde hakk-ı tasarruf eder keyfe mâ yeşâ,İsterse kevni yok eder isterse var eder.Subhâne men tahayyera fî sun’ihi’l-ukûl,Subhâne men bikudretihî ya’cizü’l-fühûl.
Ziya Paşa – Terkîb-i bend
I
- Saki getir ol badeyi kim mâye-i candır
- Arâm-dih-i akl-ı melâmet-zedegândır
- Ol mey ki olur saykal-ı dil ehl-i kemâle
- Nâ-puhtelerin aklına bâdî-i ziyandır
- Bir câm ile yap hatırı zîrâ dil-i vîrân
- Mehcûr-ı hârâbat olalı hayli zamandır
- Sâkî içelim aşkına rindân-ı huda’nın
- Rindân-ı huda vâkıf-ı esrâr-ı nihândır
- Sâkî içelim rağmına süfi-ı harisin
- Kim maksadı kevser emeli hıır-i cinândır
- Aşk olsun o pîr-ı mey-perverde-i aşka
- Kim badesi sad-sâle vü sâkîsi civandır
- Pîr-i meye sor mes’elede var ise şüphen
- Vaizlerin efsaneleri hep hezeyandır
- Ben anladığım çarh ise bu çarh-ı çep-endâz
- Yahşi görünür sureti amma ki yamandır
- Benzer felek ol çenber-i fânûs-ı hayâle
- Kim nakş-ı temâsîli serîü’l-cereyândır
- Sâkî bize mey sun ki dil-i tecribet-âmûz
- Endişe-i encam ile vakf-ı halecândır
- İç bade güzel sev var ise akl u şuurun
- Dünya var imiş ya ki yoğ olmuş ne umurun
II
- Yetmez mi bu kasrîreviş-iağreb-i âlem
- Bir menzile ermez mi aceb kevkeb-i âlem
- Şimdi uyuyanlar ö zamanda uyanırlar
- Bir subha resîde olur âhır şeb-i âlem
- Pâmâl eder encam kimin üstüne dönse
- Agâz edeli devre budur meşreb-i âlem
- Bin böyle cihan zer ü sîm olsa yetişmez
- Mümkün mü ki is’af oluna matlab-ı âlem
- Hâriçten eğer olsa temaşasına imkân
- Müdhiş görünür heykel-i müsta’ceb-i âlem
- Almış yükünü şöyle ki seyrinde halelsiz
- Bir zerre dahi kaldıramaz merkeb-i âlem
- Ebnâ-yı beşerde kalacak mı bu muâdât
- Bilmem ne zaman doğrulacak mezheb-i âlem
- Her safhada bir şekl-i hakikat eder ibraz
- Her gün çevirir bir varaka makleb-i âlem
- Bin ders-i maârif okunur her varakında
- Yârab ne güzel mekteb olur mekteb-i âlem
- Bu cism-i kesifin neresi merkez-i kuvvet
- Yârab ne matıyyeyle gezer kâlib-i âlem
- Subhâneke yâ men halaka’l-halka vasînâ
- Subhâneke subhâneke subhâneke elîfâ
III
- Ey kudretine olmayan âğâz u tenâhî
- Mümkün değil evsâfını idrâk kemâhî
- Her nesne kılar varlığına hüsn-i şehâdet
- Her zerre eder vahdetine arz-ı güvâhî
- Hükmün kılar izhâr bu âsâr ile mihri
- Emrin eder ibraz bu envâr ile mâhı
- Dil-sîr-i bisât-ı niamın mürg-i hevâyî
- Sîrâb-ı zülâl-i keremindir suda mâhî
- Eyler keremin âteşi gülzâr halil’e
- Mağlûb olur peşşeye nemrud-ı mübâhi
- Zâlimleri adlin ne zaman hâk edecektir
- Mazlumların çıkmadadır göklere âhı
- Bigânelere münhasır enva’-ı huzûzât
- Mihnet-zede-i aşkına mahsûs devâhî
- Sensin eden idlâl nice ehl-i tarîki
- Sensin eden ihdâ nice gümgeşte-i râhı
- Hükmün ki ola mûcib-i hayr u şer-i ef âl
- Yarab ne içindir bu evâmir bu nevâhî
- Sendendir ilâhi yine bu mekr ü bu fitne
- Bu mekr ü bu fitne yine sendendir ilâhi
- Güftî bikün ü bâz zenî seng-i melâlet
- Dest-i men ü dâd-ı tu der rûz-ı kıyamet
IV
- Bir katre içen çeşme-i pür-hûn-ı fenadan
- Başın alamaz bir dahi bârân-ı belâdan
- Asude olam dersen eğer gelme cihâna
- Meydâna düşen kurtulamaz seng-i kazadan
- Sâbit-kadem ol merkez-i me’mûn-ı rızâda
- Vareste olup dâire-i havf u recâdan
- Dursun kef-i hükmünde terâzû-yı adalet
- Havfın var ise mahkeme-i rûz-ı cezadan
- Her kim ki arar bûy-ı vefa tab’-ı beşerde
- Benzer ana kim devlet umar zıll-ı hümâdan
- Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez
- Bârân yerine dür ü güher yağsa semâdan
- Erbâb-ı kemâli çekemez nakıs olanlar
- Rencide olur dîde-i huffâş ziyadan
- Her âkile bir derd bu âlemde mukarrer
- Rahat yaşamış var mı gürûh-ı ukalâdan
- Halletmediler bu lügazın sırrını kimse
- Bin kafile geçti hükemâdan fuzelâdan
- Kıl san’at-ı üstadı tahayürle temaşa
- Dem vurma ger arif isen çün ü çiradan
- İdrâk-i meali bu küçük akla gerekmez
- Zîrâ bu terâzû o kadar sıkleti çekmez
V
- Cehrin ne safa var acaba sîm ü zerinde
- İnsan bırakır hepsini hîn-i seferinde
- Bir reng-i vefa var mı nazar kıl şu sipihrin
- Ne leyi ü nehârında ne şems ü kamerinde
- Seyretti hava üzre denir taht-ı süleyman
- Ol saltanatın yeller eser şimdi yerinde
- Hür olmak ister isen olma cihanın
- Zevkinde safasında gamında kederinde
- Cânân gide rindân dağıla mey ola rizân
- Böyle gecenin hayr umulur mu seherinde
- Hayr umma eğer sadr-ı cihan olsa da bilfarz
- Her kim ki hasâset ola ırk u güherinde
- Yıldız arayıp gökte nice turfa müneccim
- Gaflet ile görmez kuyuyu rehgüzerinde
- Anlar ki verir lâf ile dünyâya nizâmât
- Bin türlü teseyyüb bulunur hanelerinde
- Ayînesi iştir kişinin lâfa bakılmaz
- Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde
- Ben her re kadar gördüm ise bazı mazarrat
- Sâbit-kademim vine bu re’vin üzerinde
- İnsana sadakat yaraşır görse de ikrah
- Yardımcısıdır doğruların hazret-i allah
VI
- Gadr ede reayasına vâli-i eyâlet
- Dünyâda vü ukbâda ne zillet ne rezalet
- Lâyık mıdır insân olana vakt-i kazada
- Hak zahir iken bâtıl için hükmü imâlet
- Kadı ola davacı vü muhzır dahi şahit
- Ol mahkemenin hükmüne derler mi adalet
- Ey mürtekib-i har bu ne zillet ki çekersin
- Bir kaç kuruşa müddet-i ümrünce hacâlet
- Lâ’net ola ol mâle ki tahsîline ânın
- Yâ din ola yâ ırz veya namus ola âlet
- Âdem olanın hayr olur âdemlere kasdı
- İnsanlığa insanda budur işte delâlet
- İnsan ona derler ki ede kalb-i rakîki
- Alâm-ı ben-i nev’i ile kesb-i melâlet
- Âdem ona derler ki garazdan ola sâlim
- Nefsinde dahi eyleye icrâ-yı adalet
- Sâdık görünür kisvede erbâb-ı hiyânet
- Mürşid sanılır vehlede ashâb-ı dalâlet
- Ekser kişinin suretine sîreti uymaz
- Yârâb bu ne hikmettir ilâhi bu’ne halet
- Ümmîd-i vefa eyleme her şahs-ı degalde
- Çok hacıların çıktı haçı zir-i begalde
VII
- Bir abd-i habeş dehre olur baht ile sultan
- Dahhâk’in eder mülkünü bir gâve perişan
- İkbâline idbârınadil bağlama dehrin
- Bir dâirede devr edemez çenber-i devrân
- Zâlim yine bir zulme giriftar olur âhır
- Elbette olur ev yıkanın hanesi viran
- Ekser görülür çünkü ceza cins-i amelden
- Encamda âhenden ölür rahne-i sühan
- Tezkîr olunur la’n ile haccâc ile cengiz
- Tebcîl edilir nûşirevan ile süleyman
- Kabil midir elfaz ile tagyir-i hakikat
- Mümkün mü ki tefrik oluna küfr ile îmân
- Birhâkden inşâ olunur deyr ile mescid
- Birdir nazar-ı hak’da mecûs ile müselman
- Her derdin olur çaresi her inleyen ölmez
- Her mihnete bir âhir olur hem gama pâyan
- Geh çâk olunur damen-i pâkize-i ismet
- Geh iffet eder âdemi ârâyiş-i zindan
- Sabr et siteme ister isen hüsn-i mükâfat
- Fikreyle ne zulm eylediler yusuf a ihvan
- Zâlimlere bir gün dedirir kudret-i mevlâ
- Tallahi lekad âserakellâhu aleynâ
VIII
- Her şahsı harîm-i hakk’a mahrem mi sanırsın
- Her tâc giyen çulsuzu edhem mi sanırsın
- Dehri araşan binde bir âdem bulamazsın
- Adem görünen harlan âdem mi sanırsın
- Çok mukbili gördüm ki güler içi kan ağlar
- Handan görünen herkesi hurrem mi sanırsın
- Bil illeti kıl sonra müdâvâta tasaddî
- Her merhemi her yareye merhem mi sanırsın
- Kibre ne sebeb yoksa vezirim deyu gerçek
- Sen kendini düstûr-ı mükerrem mi sanırsın
- Ey müftehir-i devlet-i yek-rûze-i dünya
- Dünya sana mahsûs u müsellem mi sanırsın
- Hâlî ne zaman kaldı cihan ehl-i tama’dan
- Sen zâtını bu âleme elzem mi sanırsın
- En ummadığın keşf eder esrâr-ı derûnun
- Sen herkesi kör âlemi sersem mi sanırsın
- Bir gün gelecek sen de perîşan olacaksın
- Ey gonca bu cem’iyyeti her-dem mi sanırsın
- Nâmerd olayım çarha eğer minnet edersem
- Çevrinle senin ben keder etsem mi sanırsın
- Allah’a tevekkül edenin yaveri hak’tır
- Nâşâd gönül bir gün olur şâd olacaktır
IX
- Pek rengine aldanma felek eski felektir
- Zîrâ feleğin meşreb-i nâsâzı dönektir
- Yâ bister-i kemhada ya vîrânede can ver
- Çün bây ü gedâ hâke beraber girecektir
- Allah’a sığın sahs-ı halimin gazabından
- Zîrâ yumuşak huylu atın çiftesi pektir
- Yaktı nice canlar o nezaketle tebessüm
- Şirin dahi kasd etmesi cana gülerektir
- Bed-asla necâbet mi verir hiç üniforma
- Zer-dûz palan vursan eşek yine eşektir
- Bed-mâye olan anlaşılır metiis-i meyde
- İşret güher-i âdemi temyize mihektir
- Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir
- Tekdîr ile uslanmayanın hakkı kötektir
- Nadanlar eder sohbet-i nadanla telezzüz
- Dîvânelerin hem-demi dîvâne gerektir
- Afv ile mübeşşer midir ashâb-ı merâtib
- Kânûn-ı ceza âcize mi has demektir
- Milyonlaçalanmesned-iizzetteser-efrâz
- Bir kaç kuruşu mürtekibin câyı kürektir
- İman ile din akçadır erbâb-ı gınada
- Nâmûs u hamiyyet sözü kaldı fukarada
X
- İkbâl için ahbabı siâyet yeni çıktı
- Bilmez idik evvel bu dirayet yeni çıktı
- Sirkat çoğalıp lafz-ı sadâkat modalandı
- Nâmûs tamam oldu hamiyyet yeni çıktı
- Düşmanlara ahbabını zemm oldu zerafet
- Dildârdan agyâra şikâyet yeni çıktı
- Sâdıkları tahkîr ile red kaide oldu
- Hırsızlara ikram u inayet yeni çıktı
- Hak söyleyen evvel dahi menfur idi gerçi
- Hâinlere amma ki riâyet yeni çıktı
- Aciz olanın ketm olunur hakk-ı sarîhi
- Mahmîleri her yerde himâyet yeni çıktı
- İsnâd-ı ta’assub olunur merd-i gayura
- Dinsizlere tevcih-i reviyyet yeni çıktı
- İslâm imiş devlete pâ-bend-i terakki
- Evvel yoğ idi işbu rivayet yeni çıktı
- Milliyyeti nisyan ederek her işimizde
- Efkâr-ı frenge tebaiyyet yeni çıktı
- Eyvah bu bâzîçede bizler yine yandık
- Zîrâ ki ziyan ortada bilmem ne kazandık
XI
- Zahirde görüp bizleri sanma ukalâyız
- Biz bir sürü âkil sıfatında budalayız
- Akil denilir mi bize kim hâli bilirken
- Dildâde-i âlâyiş-i nîreng-i hevâyız
- Yârân-ı vatandan bizi özler bulunursa
- Düştük sefer-i gurbete muhtâc-ı duayız
- Terkîb-i acîbiz iki hâsiyyetimiz var
- Ahbabımızın devletiyiz hasına belâyız
- Küncîde durur hırkamız altında künûzât
- Dervişleriz gerçi nazarda fukarayız
- Ukbâya yarar bir işimiz yok ise bârî
- Azâde-dil-i şâibe-i zerk ü riyayız
- Devletlülere bizleri tahkir düşer mi
- Biz âciz isek de yine mahlûk-ı hüdâyız
- Bir âfet-i hunhara esîr oldu gönül kim
- Her nâzına her lâhzada bin kerre fedayız
- Hatırda durur sohbetinin lezzeti hâlâ
- Gerçi o şereften nice yıldır ki cüdayız
- Her çevrine razılarız ey şâh-ı melâhat
- Bizler ki kuluz mu’tasım-ı bâb-ı rızâyız
- İster bize lutf eyle diler bizden ırağol
- Dünyada heman sen şeref ü şân ile sağ ol
XII
- Her millet için bir düzüye adlini âm et
- Fikr-i gazab-ı hazret-i mabûd-ı enam et
- Bevvâl-i çeh-i zemzemi la’netle anar halk
- Sen kabe gibi kendini hürmetle benâm et
- İncinmemek istersen eğer mülk-i fenada
- Bir kimseyi incitmemeğe hasr-ı meram et
- Bir yerde ki yok nağmeni takdir edecek gûş
- Tazyi’-i nefes eyleme tebdîl-i makam et
- Avret gibi mağlûb-ı hevâ olma er ol er
- Nefsin seni râm etmeye sen nefsini râm et
- Mânend-işecernâbit olur sabit olanlar
- Her kangı işin ehli isen anda devam et
- Noksanını bil bir işe ya başlama evvel
- Yâ başladığın kâr-ı pezîrâ-yı hitâm et
- Uğrarsa saba râhın eğer semt-i irak’a
- Bağdad iline doğru dahi azm ü hıram et
- Merdân-ı suhendânı ziyaret edip andan
- Adâb ile git ravza-i rûhî’ye selâm et
- Tahsinini arz eyleyip evvelce ziyâ’nın
- Bu beyti huzurunda oku hatm-i kelâm et
- Meydân-ı suhende yoğ iken sen gibi bir er
- Bir şâir-i rûm oldu sana şimdi beraber
Yorum Yazabilirsiniz Cevaplamadan çık